Hoe praat je met kinderen over het conflict in Oekraïne?

Kies een tijd en plaats waarop je het onderwerp op een natuurlijke manier ter sprake kunt brengen. Dan is de kans groter dat kinderen zich op hun gemak voelen en vrijuit praten. Een goed punt om mee te beginnen is om kinderen te vragen wat ze al weten en hoe ze zich voelen. Sommige kinderen weten misschien niet zoveel over wat er aan de hand is en hebben geen zin om erover te praten, maar anderen maken zich misschien in stilte zorgen. Met jongere kinderen kan het helpen om te tekenen of verhaaltjes te vertellen en zo een gesprek op gang te brengen.

Kinderen kunnen op veel manieren iets meekrijgen van het nieuws. Het is daarom belangrijk om na te gaan wat ze hebben gezien en gehoord.Dat is meteen een goed moment om ze gerust te stellen en eventuele onjuiste informatie die ze misschien online, op tv, op school of via vrienden hebben gekregen te corrigeren.

Door een constante stroom aan verontrustende berichten en beelden kan het lijken alsof het conflict overal om ons heen is. Jonge kinderen kunnen soms nog geen onderscheid maken tussen de beelden die ze op tv zien en hun eigen realiteit en denken misschien dat ze zelf direct gevaar lopen, zelfs als het conflict ver weg is. Oudere kinderen hebben mogelijk verontrustende beelden op social media gezien en kunnen bang zijn dat de situatie totaal uit de hand gaat lopen.

Het is belangrijk hun zorgen niet te bagatelliseren of af te doen als niet realistisch.Als ze een vraag stellen die in jouw ogen extreem is, zoals “gaan we nu allemaal dood?”, stel ze dan gerust dat dit niet zal gebeuren, maar probeer er ook achter te komen wat ze hebben gehoord en waarom ze denken dat dit gaat gebeuren. Als je kunt achterhalen waar de zorgen vandaan komen, is de kans groter dat je deze weg kunt nemen.

Zorg ervoor dat je hun gevoelens erkent en benadruk dat dit normale gevoelens zijn. Laat zien dat jij ze serieus neemt door aandachtig te luisteren en benadruk dat ze hier altijd met jou, of een andere volwassene die ze vertrouwen, over kunnen praten.

 Kinderen hebben het recht te weten wat er in de wereld aan de hand is, maar volwassenen hebben ook een verantwoordelijkheid ze zoveel mogelijk te behoeden voor angst en stress. Jij kent je kind het best. Gebruik taal die bij hun leeftijd past, kijk hoe ze reageren en houd rekening met hoe bezorgd ze zijn.

Het is normaal dat je zelf ook verdrietig of bezorgd bent over wat er aan de hand is. Maar vergeet niet dat kinderen afgaan op de emotionele reacties van volwassenen. Deel dus niet teveel van jouw eigen angsten met de kinderen. Spreek rustig en let op je lichaamstaal, vooral je gezichtsuitdrukking.

Stel kinderen zoveel mogelijk gerust; zij zijn niet in gevaar. Benadruk dat er veel mensen over de hele wereld hard aan het werk zijn om het conflict te stoppen, zodat er weer vrede komt.

Het is niet erg dat je niet op elke vraag een antwoord hebt. Je kunt zeggen dat je dit even moet opzoeken. Bij oudere kinderen kun je de vraag aangrijpen om samen naar een antwoord te zoeken. Gebruik websites van betrouwbare nieuwsbronnen of buitenlandse organisaties zoals UNICEF en de VN. Leg uit dat online informatie niet altijd klopt en dat het daarom belangrijk is om betrouwbare bronnen te vinden.

Conflicten zoals die in Oekraïne kunnen vooroordelen en discriminatie met zich meebrengen, bijvoorbeeld over een volk of een land. Vermijd daarom tijdens het praten met de kinderen benamingen als “slechte mensen” of “het kwaad”. Zie het juist als een mogelijkheid om het gevoel van medeleven aan te moedigen, bijvoorbeeld met de mensen die hun huis moeten verlaten.

Ook als een conflict zich in een ver land afspeelt, kan dit discriminatie in de eigen omgeving aanjagen. Houd in de gaten dat de kinderen niet het slachtoffer worden van pesten of dat ze zelf pesten. Als ze worden uitgescholden of gepest op school, spoor ze dan aan dit aan jou te vertellen of aan een volwassene die ze vertrouwen.

Benadruk dat iedereen het verdient om zich op school en in de samenleving veilig te voelen. Pesten en discrimineren is altijd verkeerd en we moeten allemaal ons best doen om aardig te zijn en elkaar te steunen.

Het is belangrijk dat iedereen bekend is met mensenrechten en de rechten van kinderen en zich daar ook aan houdt. Via unicef.nl/lesmateriaal kun je gratis het lespakket van UNICEF over kinderrechten bestellen.

Voor kinderen is het belangrijk om te weten dat er moedige en aardige mensen zijn die elkaar helpen.Ga op zoek naar positieve verhalen, zoals die van EHBO’ers die mensen helpen of jongeren die oproepen tot vrede.

Kijk of kinderen zelf op een positieve manier willen bijdragen. Misschien kunnen ze een poster maken of een gedicht schrijven voor de vrede, of misschien kunnen ze meedoen met een geldinzamelingsactie of een petitie ondertekenen. Het idee dat je iets kunt doen, hoe klein ook, kan vaak een grote troost zijn. Donaties voor mensen in Oekraïne zijn welkom op Giro555

Bij het afsluiten van het gesprek is het belangrijk het kind niet angstig of verdrietig achter te laten. Probeer op basis van lichaamstaal in te schatten hoe het kind zich voelt. Haalt het kind rustig adem en klinkt zijn/haar stem normaal?

Benadruk dat je er voor het kind bent en altijd bereid bent te luisteren als hij of zij zich zorgen maakt.

Zolang het nieuws over het conflict aanhoudt, blijf opletten om te kijken hoe het met de kinderen gaat. Hoe voelen ze zich? Hebben ze nieuwe vragen of willen ze ergens over praten?

Als je de indruk hebt dat een kind zich zorgen maakt of angstig is over wat er gebeurt, let dan in het bijzonder op veranderingen in het gedrag. Bijvoorbeeld als ze aangeven buikpijn, hoofdpijn of nachtmerries te hebben, of niet kunnen slapen.

Alle kinderen reageren anders op tegenslag en soms zijn de signalen dat het niet goed gaat niet zo duidelijk. Jonge kinderen kunnen extra aanhankelijk worden, terwijl tieners extreem verdrietig of boos kunnen zijn. De meeste reacties houden maar kort aan en zijn normale reacties op een stressvolle situatie. Als de reacties langere tijd aanhouden heeft het kind mogelijk specialistische hulp nodig.

Om de stress te verminderen kun je dingen samen doen, zoals buikademhalingsoefeningen:

• Adem 5 seconden diep in via de neus
• Adem 5 seconden uit via de mond
• Herhaal dit 5 keer
• Leg uit dat je bij het inademen je buik zachtjes opblaast, alsof het een ballon is, en bij het uitademen de ballon weer laat leeglopen.

Zorg ervoor dat je er klaar voor bent om met kinderen over dit onderwerp te praten als zij erover beginnen. Sluit het gesprek af met een positieve, leuke activiteit.

Let goed op hoe vaak kinderen aan het nieuws worden blootgesteld, zolang dit bol staat van alarmerende berichten en ontstellende beelden. Overweeg het nieuws uit te zetten als er jonge kinderen in de buurt zijn. In geval van oudere kinderen kun je het aangrijpen om te bespreken hoeveel tijd ze aan het nieuws besteden en welke nieuwsbronnen ze vertrouwen.

Let ook op hoe jij met andere volwassenen praat over het conflict als er kinderen binnen gehoorsafstand zijn.

Als het met jou goed gaat, ben je beter in staat om kinderen te helpen.Kinderen krijgen veel mee van jouw eigen reactie op het nieuws. Daarom helpt het als je zelf rustig bent en de controle houdt.

Als het jouzelf allemaal even teveel wordt, neem dan wat tijd voor jezelf en vraag eventueel hulp aan familie, vrienden of een collega. Wees bewust van hoe je met het nieuws omgaat. Probeer het nieuws op vaste tijden te checken in plaats van de hele dag online te zijn. Probeer ook zoveel mogelijk tijd vrij te maken voor ontspanning en dingen waar jij energie van krijgt.