De oorlog in Oekraïne is een grootschalige humanitaire crisis met verwoestende gevolgen. Kinderen en hun families moeten al sinds februari 2022 geweld, verlies, verwoesting, en ontheemding doorstaan. Soms is hierdoor geen toegang tot onderwijs, gezondheidszorg en sociale voorzieningen. Dit heeft geleid tot een mentaal welzijn crisis en een leercrisis voor Oekraïense kinderen. Miljoenen kinderen en hun families hebben dringend veiligheid, bescherming en humanitaire hulp nodig.
Dit meisje van 1 en haar moeder Asya vluchtten voor het geweld in Kyiv. De vader van het meisje werkt als arts op de eerste hulp, en bleef achter in Kyiv om te helpen. 'Hij moest blijven om levens te redden', vertelt Asya. 'We moesten weg om ons eigen leven te redden. Dit is het beste dat ik kan doen voor mijn dochter'.
© UNICEF/Moskaliuk
Dit meisje van 1 en haar moeder Asya vluchtten voor het geweld in Kyiv. De vader van het meisje werkt als arts op de eerste hulp, en bleef achter in Kyiv om te helpen. 'Hij moest blijven om levens te redden', vertelt Asya. 'We moesten weg om ons eigen leven te redden. Dit is het beste dat ik kan doen voor mijn dochter'.
© UNICEF/Moskaliuk
Sinds 24 februari 2022 zijn minstens 2406 kinderen gedood in de oorlog, vaak door bombardementen. Veel kinderen zijn op de vlucht geslagen, en 3,3 miljoen kinderen hebben humanitaire hulp nodig. Veel scholen, ziekenhuizen, energievoorzieningen en andere civiele infrastructuur waarvan zij afhankelijk zijn, zijn beschadigd of verwoest. En nog steeds zijn er veel luchtaanvallen en wordt er gevochten. Kinderen langs de frontline brachten tussen februari 2022 en februari 2024 in totaal gemiddeld tussen de 4 en 6 en een half maanden in schuilkelders door. Als ze wel naar buiten kunnen lopen ze gevaar door mijnen en andere overblijfselen van de oorlog, die naar schatting 30 procent van het land bedekken. Kinderen zijn bang, angstig en verdrietig door het geweld, het verlies van naasten, de scheiding van familieleden en het moeten achterlaten van hun huis. Kortom: hun kindertijd ligt overhoop.
De UNICEF-teams in Oekraïne en de buurlanden werken 24 uur per dag om levensreddende hulp voor kinderen aan te bieden en op te schalen. Zij hebben al veel bereikt.
© UNICEF/UNI496722/Filippov
Bohdan woont in Izyum, een stad in de Oekraïense Kharkivska regio waar bijna totale vernietiging heeft plaatsgevonden sinds het begin van de oorlog. Vorig jaar is Bohdan’s lokale school beschoten en is daarom nu gesloten. Al zijn klasgenoten zijn inmiddels gevlucht.
“De oorlog heeft mijn leven heel erg veranderd,” zegt Bodhan. “Ik ga niet meer naar school, ik ontwijk plekken waar wellicht mijnen kunnen zijn, en ik ga niet meer ver wandelen of zwemmen in de rivier met lekker weer,” vertelt hij. “Voor de oorlog was Izyum een geheel, en iedereen was blij en vriendelijk. Nu is alles kapot en is er niemand meer over. Veel van mijn vrienden zijn gevlucht”.
Door de verschrikkingen van de oorlog is Bodhan inmiddels gestopt met het geven om dingen zoals het hebben van een eigen slaapkamer, en hij maakt hier zelfs grappen over. “Slapen in de keuken is toch warmer, door het fornuis [AO1] daar,” grapt hij. “Plus, je zal geen honger krijgen”.
De komende winter zal de moeilijkste worden sinds het begin van de oorlog, zeker voor kinderen. Temperaturen dalen regelmatig tot -20ºC in Oekraïne en veel van de energie en verwarmingsinfrastructuur is verwoest. Daardoor zijn er veel stroomstoringen, soms wel 18 uur per dag. Met grote gevolgen voor ziekenhuizen, watervoorzieningen, scholen, en mensen thuis. Kinderen zullen dus soms geen water, geen verwarming, en geen onderwijs hebben. UNICEF helpt kwetsbare gezinnen met geld, kinderkleding, dekens, en brandstof om de winter door te komen. We werken aan het herstel van beschadigde water- en energievoorzieningen, en leveren generatoren aan onder andere scholen en ziekenhuizen als back-up tijdens de stroomstoringen.
De oorlog en de coronapandemie daarvoor hebben een enorme impact op het onderwijs. Langs de frontlinies krijgt de helft van de kinderen geen onderwijs. Het heeft geleid tot een grote leerachterstand in het land: twee jaar in leesvaardigheden en 1 jaar in rekenvaardigheden. Veel kinderen krijgen (deels) online les omdat het soms niet veilig is om naar school te gaan. Maar op een echte school leren kinderen beter. Ook is het cruciaal voor hun mentaal welzijn: het geeft routine en ze kunnen met vrienden praten over wat ze hebben meegemaakt. Daarom ondersteunt UNICEF zowel het online onderwijs als het reguliere onderwijs, bijvoorbeeld door het herstel van scholen en het leveren van lesmateriaal.
© UNICEF/UNI496713/Filippov
Gedurende de wintermaanden speelt Bohdan’s leven zich, door het gevaar van landmijnen, geheel af rondom zijn huis en tuin. Doordat het onderwijs in zijn regio daarbovenop beperkt is tot online les, is zijn enige connectie met leraren en klasgenoten via een klein beeldscherm.
“Mijn school ligt in puin,” zegt hij verdrietig. “Ik zou willen dat ik terug kon om mijn vrienden te zien en daar samen rond te hangen. Online studeren is een uitdaging vanwege het vaak uitvallen van de elektriciteit en het internet. Ik gebruik mijn telefoon om te studeren, maar dit is moeilijk aangezien de batterij steeds leeg raakt en ik mijn leraren niet goed kan horen. Daarnaast raken mijn ogen moe en worden ze steeds slechter”.
Door de oorlog hebben kinderen te maken met geweld, scheiding en verlies van dierbaren en familie, ontheemding, en gebrek aan onderwijs en gezondheidszorg. De psychologische gevolgen hiervan zijn groot voor kinderen. Volgens onderzoeksgegevens heeft de helft van de 13- tot 15-jarigen moeite met slapen, en heeft 1 op de 5 nare gedachten en flashbacks – typische uitingen van een posttraumatische stressstoornis. UNICEF biedt psychosociale zorg aan kinderen en jongeren. Bijvoorbeeld via zogeheten Spilno Spots: kindvriendelijke ruimtes waar psychosociale ondersteuning wordt gegeven. Vaak is dit in groepsverband, maar voor kinderen die extra hulp nodig hebben is er individuele begeleiding.
Het bieden van psychosociale zorg aan kinderen is een belangrijk onderdeel van UNICEF’s werk. Dit doen we op allerlei manieren om zoveel mogelijk kinderen te bereiken. Zo zetten we mobiele teams in die op moeilijk bereikbare plekken kunnen komen. Ook zetten we zogeheten Spilno Spots op: kindvriendelijke ruimtes waar psychosociale ondersteuning wordt gegeven. Vaak is dit in groepsverband, maar voor kinderen die extra hulp nodig hebben is er individuele begeleiding. Ook naar school gaan is belangrijk voor het mentaal welzijn van kinderen. Hierdoor krijgen ze iets van hun normale leven terug en kunnen ze met leeftijdsgenoten praten over wat ze hebben meegemaakt of gewoon plezier hebben.
© UNICEF/UNI496716/Filippov
Na het gespaarde geld van haar pensioen te hebben besteed aan haardblokken om het huis te verwarmen, heeft Bohdan’s grootmoeder haast geen geld meer om winterkleding te kopen voor Bohdan en zijn zusje. Maar met behulp van ‘the USAID Bureau of Humanitarian Assistance’, kon UNICEF een set winterkleding schenken. “Het is een warme gele jas en schoenen,” zegt hij blij. “Ze passen perfect”.
In de koude wintermaanden zet UNICEF zich hard in om noodhulp te verstrekken. Zo zijn er inmiddels al zo’n 125.000 winter pakketten, 100 generatoren en 100.000 dekens uitgedeeld. Deze voorraden zijn deel van een groter geheel om de essentiële infrastructuur herstellen, inclusief verwarming en watersystemen in ziekenhuizen en scholen. De distributie focust zich vooral op gebieden die dit het meeste nodig hebben, waaronder bijvoorbeeld Dnipropetrovska, Donetska en Kharkivska.
Langs de frontlinie in het oosten en zuiden van het land is noodhulp nog steeds onmisbaar. Ook op nieuwe ontwikkelingen aan de frontlinie is UNICEF goed voorbereid. Om binnen 24 uur hulpverlening op te zetten als er een escalatie is van humanitaire noden, hebben we extra hulpvoorraden en plannen voor die hulpverlening klaarliggen.
Terwijl de noodhulp doorgaat, werken we in centraal en west-Oekraïne al aan wederopbouw. Zo werken we aan het herstel van belangrijke voorzieningen als waterinfrastructuur en reparaties aan beschadigde scholen. Daarnaast ondersteunen we de overheid met inclusief en duurzaam herstel waarbij kinderrechten centraal staan. Bijvoorbeeld voor kinderen die in een tehuis wonen. Voor de oorlog was Oekraïne het land in Europa waar de meeste kinderen in een instelling opgroeiden. We werken met de Oekraïense overheid om het kinderopvangsysteem te verschuiven van opvang in tehuizen, naar opvang in gezinnen en de gemeenschap.
UNICEF helpt en beschermt kinderen uit Oekraïne. Niet alleen bieden we noodhulp in Oekraïne. Ook zetten we in op het beschermen van alleenreizende kinderen in omringende landen en in Nederland.
Kinderen mogen niet de dupe worden van het geweld. Met jouw hulp doen wij er daarom alles aan zoveel mogelijk kinderen te beschermen tegen de gevolgen van deze oorlog. Help jij mee? Samen kunnen we levens redden!
De oorlog in Oekraïne leidt bij mensen over de hele wereld tot gevoelens van angst, verdriet en boosheid. Ook bij kinderen. Hoe kun je hierover een gesprek beginnen en kinderen helpen en geruststellen?
Jij kunt ervoor zorgen dat onze teams altijd voorbereid zijn om acuut levensreddende hulp te bieden aan kinderen in nood en á la minute kunnen schakelen. Met een maandelijkse donatie specifiek voor noodhulp, steun je de kinderen wereldwijd die in de toekomst getroffen worden door een ramp.
