UNICEF’s Return tot Happiness-methode

Het is een maandagmiddag in mei als een groep leerkrachten en schoolmedewerkers van de Martin Luther King Jr. Primary (MLK-school) samenkomen met collega’s op de Oranje School in Philipsburg. Zij volgen - net als tientallen andere (onderwijs)professionals - deze maand een peer-to-peer-training in de Return tot Happiness-methode. Een UNICEF-deskundige is erbij aanwezig om zo nodig extra begeleiding te bieden.

Happy stemming

Om het ijs te breken, beginnen de deelnemers eerst met een spel, onder leiding van peer-trainer Stuart Johnson: 'Ik wil graag dat iedereen in een happy stemming komt, dus maak tweetallen en blaas de ballonnen op. Het duo dat als eerste de ballonnen laat knallen, heeft gewonnen,' roept de directeur van de MLK-school. Met het enthousiasme van jonge kinderen pletten de medewerkers luid lachend de ballonnen.

Zo’n honderd professionals die met kinderen werken, hebben in april een driedaagse Return to Happiness-cursus van UNICEF-deskundigen gevolgd. Deze UNICEF-methode biedt op een positieve en creatieve manier psychosociale hulp aan kinderen tussen de vijf en twaalf jaar die een ernstige gebeurtenis hebben meegemaakt, zoals een natuurramp als orkaan Irma, een (oorlogs)conflict, of iets ingrijpends als het overlijden van een klasgenootje. Kort na de gebeurtenis kunnen kinderen in een periode van drie weken onder professionele begeleiding onder meer via tekenen, verhalen vertellen, schilderen, zingen, muziek maken en ontspanningsoefeningen, hun ervaringen verwerken.

Succesvolle samenwerking

Naast de training krijgen alle deelnemers een uitgebreide praktische handleiding, worden zij gestimuleerd een eigen set creatieve en spelmaterialen samen te stellen voor gebruik op kleine schaal, en worden er ook nog eens 120 grote kisten met creatieve en speelmaterialen op strategische plekken bewaard om direct na een ramp te kunnen inzetten. UNICEF heeft de trainingen en de samenstelling van de kisten kunnen realiseren dankzij een financiële bijdrage uit het Nederlandse Wederopbouwfonds voor Sint Maarten van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en het Rode Kruis. De uitvoering van het project gebeurt in nauwe samenwerking met de Student Support Services Division van de overheid van Sint Maarten.

Persoonlijke begeleiding voor kinderen

Stuart Johnson heeft in april de uitgebreide cursus gevolgd en is bovendien met een aantal anderen opgeleid tot mastertrainer zodat zij de peer-to-peer-training kunnen geven. Op die manier verspreidt de kennis en kunde zich over het eiland en wordt op Sint Maarten duurzame capaciteit opgebouwd. Johnson: 'Het uiteindelijke doel is dat kinderen zich weer veilig, kalm en blij voelen. Doordat wij ons allemaal specialiseren in de methode, kunnen we op school, in onze buurt, of bijvoorbeeld de sportclub kinderen helpen,' zegt hij tegen de groep. 'Je staat er natuurlijk nooit alleen voor, per school worden er meerdere mensen opgeleid zodat we elkaar kunnen ondersteunen. En je werkt altijd met een klein groepje van maximaal tien kinderen, zo kun je goede persoonlijke begeleiding bieden.'

Positieve aanpak

Collega master-trainer Ruchinela Macaga, schoolmaatschappelijk werker op de Oranje School, neemt het stokje over van Stuart en benadrukt tijdens de training nog een aantal belangrijke punten: 'Wees altijd eerlijk naar kinderen toe, ze voelen feilloos aan of je oprecht bent. Laat een kind merken dat je luistert, herhaal wat het kind je vertelt. Benader kinderen op een positieve en open manier, zonder vooroordeel. Laat kinderen zich op hun eigen manier uiten, als ze even liever een boek lezen dan meedoen met tekenen, is dat ook prima.' Ook wijst ze de collega’s op de verplichting om opvallend gedrag bij kinderen of bijvoorbeeld indicaties van huiselijk geweld te melden bij de coördinator van het programma, zodat er na onderzoek adequate hulp gezocht kan worden.

Verdrietig en onrustig

De deelnemers krijgen ook de kans om zelf te vertellen over de eerste periode nadat de scholen weer open gingen, een maand na orkaan Irma. 'Mijn leerlingen waren onrustig en konden zich niet concentreren,' zegt een leerkracht. Een ander vult aan: 'Het gedrag naar elkaar was ook anders, er werd meer gevochten, kinderen konden minder van elkaar hebben.' 'Mijn leerlingen waren verdrietig, huilden sneller en ik zie nog steeds de impact van Irma. Sommige kinderen komen met honger naar school, vallen in slaap tijdens de les, durven niet alleen naar de wc, of vertellen over problemen thuis, zoals het nog steeds ontbreken van elektriciteit.' Stuart Johnson benadrukt nog eens dat niemand er alleen voor staat. 'Als je emotioneel wordt, vraag dan een van de andere mensen die opgeleid zijn om je te assisteren.'

Goed voorbereid op een toekomstige ramp

Deelnemer Edsel Eusebius, muziekleraar op twee basisscholen, is enthousiast over zijn nieuw verworven kennis. 'Ik heb als kind orkaan Lewis meegemaakt, er was toen niet zoiets als Return tot Happiness, dat was goed geweest, ik had allerlei emoties waarmee ik niks kon. Net als de kinderen nu. Ik werd onverschillig, ik deed alsof het me allemaal niets kon schelen. Dankzij de training heb ik handvatten gekregen om kinderen te helpen zich weer veilig te laten voelen. Nu ben ik goed voorbereid voor een mogelijke nieuwe ernstige situatie. En het belangrijkste; ik heb geleerd dat je juist spelenderwijs kinderen kunt helpen met hun emoties om te leren gaan.'