UNICEF vindt het belangrijk dat kinderen en jongeren niet alleen fysiek maar ook mentaal gezond zijn. Mentaal welzijn is essentieel om gezond en gelukkig op te groeien. Rond mentale gezondheid hangt echter nog steeds een taboe en veel onbegrip, waardoor kinderen en jongeren vaak geen hulp zoeken of krijgen.
Wij hebben de afgelopen jaren regelmatig samen met jongeren over dit onderwerp gesproken. Voor jongeren is mentale gezondheid namelijk een belangrijk onderwerp, zo bleek eerder ook al uit ons Jongerenadvies uit 2022. UNICEF pleit voor meer kennis over mentale gezondheid en wil dat het onderwerp beter bespreekbaar wordt op school en in de maatschappij.
Hoe ervaren jongeren (10-18 jaar) zelf de aandacht voor mentale gezondheid op school? Merken zij dat er meer aandacht voor is en voelen ze meer steun? Bekijk de resultaten van een opiniepeiling onder 1000 jongeren. Eerder werden al opiniepeilingen gedaan over de mentale impact van het conflict in Oekraïne, armoede en meepraten met de gemeente.
Het UNICEF-jongerenpanel werkt ieder jaar aan hun eigen project. In 2023 hebben ze in het kader van het doorbreken van het taboe rond mentaal welzijn gekozen om een podcastserie te maken over Fomo, (fear of missing out).
Er is nog veel onbekend over de mentale gezondheid van jongeren in Nederland. Hoeveel jongeren gebruik maken van psychische hulp/Jeugd-GGZ is niet bekend. Ook ontbreken landelijk representatieve cijfers over het voorkomen, het verloop en de gevolgen van psychische stoornissen bij jongeren tot 18 jaar. Daardoor is er geen volledig beeld van de mentale gezondheid van jongeren. We weten in Nederland bijvoorbeeld niet hoeveel procent van de jeugd een depressie, angststoornis of ADHD heeft en of jongeren wel of niet zorg krijgen en welke jongeren vooral risico lopen op psychische aandoening. In het Europese onderzoek van UNICEF wordt geschat dat bijna 1 op de 5 Nederlandse jongeren een psychische aandoening heeft en dat is meer dan het Europese gemiddelde.
Ons onderzoek ‘Geluk onder Druk?’ gaf in 2020 representatieve cijfers over het mentaal welbevinden in Nederland en daaruit blijkt o.a. dat de schooldruk de laatste jaren behoorlijk is gestegen en 1 op de 4 jongeren stress ervaart van school. Ook ervaart 1 op de 3 middelbare scholieren druk om aan verwachtingen van zichzelf of anderen te voldoen (prestatiedruk). ‘Geluk onder Druk?’ laat zien dat schooldruk niet alleen vervelend is maar ook dat naarmate schooldruk groter wordt, jongeren meer emotionele problemen en minder levenstevredenheid ervaren. Om dit aan te pakken is actie nodig, zoals bijvoorbeeld structureel aandacht op scholen voor het mentaal welzijn van leerlingen.
Mentaal welzijn is verweven met veel kinderrechten, bijvoorbeeld
• Artikel 31 vrije tijd en ontspanning (geen overvolle agenda’s, tijd met helemaal niks)
• Artikel 29 goed onderwijs, ook vaardigheden leren omgaan met moeilijke situaties
• Artikel 17 informatie over je mentale gezondheid
• Artikel 12 luisteren naar de mening en serieus nemen
De aanbevelingen van jongeren in het rapport 'Geluk onder Druk' zijn onder andere:
© UNICEF/Babajanyan/VII Photo
In oktober 2021 is UNICEF’s grootschalige rapport "State of the World’s Children; on My Mind" gepresenteerd, dat zich richt op het mentale welzijn van kinderen en jongeren en de risico’s en de beschermende factoren die hier invloed op hebben. Wereldwijd heeft een op de zeven jongeren mentale problemen, zo blijkt uit dit onderzoek. Aandacht voor mentaal welzijn betaalt zich terug: uit het ‘On my Mind’ onderzoek blijkt dat gerichte hulp op school om angst, depressie en zelfmoord aan te pakken, een rendement oplevert van 18,5 euro voor elke euro die wordt geïnvesteerd. ‘‘Opnieuw wordt duidelijk dat we jongeren hierin uiterst serieus moeten nemen', zegt Suzanne Laszlo, directeur UNICEF Nederland.
De coronacrisis heeft grote impact gehad op de geestelijke gezondheid van jongeren. Maar ook vóór de pandemie kwamen mentale problemen onder jongeren op grote schaal voor. Zelfdoding is wereldwijd doodsoorzaak nummer vijf onder 15 tot 19-jarigen en in West-Europa zelfs doodsoorzaak nummer twee.