Mensen uit Oekraïne die hun land zijn ontvlucht, mogen naar Nederland reizen en hebben recht op opvang en verblijf. Onder de gevluchte Oekraïners zijn veel kinderen, ook kinderen zonder begeleiding. Deze groep kinderen is kwetsbaar en heeft extra bescherming nodig. We verwachten dat de komende tijd veel alleenreizende kinderen naar Nederland zullen komen.
Onbegeleide kinderen zijn kinderen die reizen of hier verblijven zonder ouders of een andere volwassenen die officieel de zorg voor het kind heeft. Een kind dat reist met een volwassene die niet officieel de ouder of voogd is, is formeel dus ook een onbegeleid kind. Tijdige signalering van deze kinderen tot 18 jaar is van groot belang om zorg te kunnen dragen voor een verantwoorde opvang, begeleiding en registratie.
Op deze pagina staat een stappenplan met actuele informatie over waar onbegeleide kinderen moeten worden geregistreerd, aangemeld en opgevangen en welke instantie waarvoor verantwoordelijk is.
De informatie in dit stappenplan kan veranderen en wordt daarop aangepast.
Als kinderen niet bij hun ouders of wettelijke verzorgers verblijven, zijn ze onbegeleid. Dit wil niet zeggen dat het kind helemaal alleen hoeft te zijn. Vaak verblijven kinderen bij andere volwassenen, dit kunnen broers, zussen, ooms, tantes of familieleden of bekenden zijn, een gastgezin of mensen die zij onderweg zijn tegengekomen. Het is dus vaak niet direct duidelijk of een kind onbegeleid is.
Registreer onbegeleide Oekraïense kinderen (net als alle andere Oekraïners Nederland) altijd bij een Nederlandse gemeente zodat zij worden opgenomen in de Basisregistratie Personen en niet buiten beeld verdwijnen.
Actuele informatie hierover is te vinden op deze pagina: Inschrijven van personen uit Oekraïne in de BRP | Basisregistratie Personen (BRP)
Let op: om rechtmatig in Nederland te mogen blijven moeten alle Oekraïners, ook kinderen, officieel asiel aanvragen. Na inschrijving in het BRP nodigt de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) de ingeschreven automatisch uit om een asielaanvraag in te dienen en een bewijs met status tijdelijk beschermde op te halen, waarmee rechtmatig verblijf wordt verleend.
Wanneer minderjarigen gesignaleerd worden in een gemeentelijke opvang (GOO), particuliere opvang (POO), een gastgezin, bij BRP inschrijving, een Humanitair Service Punt (HSP) of op een andere vorm van opvang is het belangrijk om deze kinderen te vragen of ze hier samen met hun vader en/of moeder zijn. Er kunnen namelijk ook kinderen bij gezinnen in de opvang in een gemeente zitten die niet officieel de verzorgers zijn.
Voor gemeenten is het belangrijk om goed naar de paspoorten te kijken, bijvoorbeeld naar achternaam en onlogische leeftijdsverschillen.
Wanneer de gemeente vaststelt dat een minderjarige onbegeleid is, moet er direct contact opgenomen worden met Nidos. Nidos doet vervolgens een intake met de minderjarige, en indien mogelijk met ouders op afstand, en beoordeelt of het aanvragen van tijdelijke voogdij gepast is.
De gemeente kan de minderjarige bij Nidos melden via 088-5011885 of oekraine@nidos.nl.
Tijdelijke voogdij
Ouderlijk gezag betekent dat de juridische ouder(s) verantwoordelijk zijn voor de opvoeding en verzorging van het kind. Het gezag kan ook (tijdelijk) bij iemand anders of een instelling liggen. Wanneer tijdelijk gezag wordt voorzien in Nederland betekent dit dat iemand anders formeel (tijdelijk) verantwoordelijk is voor de opvoeding en verzorging van het kind. Dat is noodzakelijk als ouders niet te bereiken zijn, maar ook als er signalen zijn van mensenhandel of seksuele uitbuiting.
Aanmelding volgens het voormalige proces
Voor minderjarigen die in de afgelopen maanden door de gemeente volgens het voormalige proces zijn aangemeld bij de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) geldt het volgende:
Voor alle kinderen dient opvang te worden geregeld in Nederland.
Eerste opvang
Opvang na toekenning tijdelijke voogdij door de rechter
Opvang na niet aanvragen/afwijzing van tijdelijke voogdij door de rechter
Opvang van volwassenen en kinderen in gezinnen
De opvang van volwassenen en kinderen in gezinnen uit Oekraïne is anders geregeld dan de opvang van onbegeleide kinderen. De 25 veiligheidsregio’s stellen opvangplekken beschikbaar op bestaande locaties. Er worden speciale opvanglocaties geopend door Nederlandse gemeenten, bijvoorbeeld in Groningen, Amsterdam en Maastricht. De opvanglocaties bieden slaapplekken voor mensen met de Oekraïense nationaliteit. En ook voor mensen met een Oekraïense verblijfsvergunning. Bijvoorbeeld een Syriër met een asielvergunning in Oekraïne. Of een student uit Nigeria met een studievergunning in Oekraïne. Iedereen die recht heeft op verblijf in Oekraïne, heeft nu recht op opvang door de Nederlandse gemeenten.
UNICEF denkt graag mee over de inrichting van een kindvriendelijke ruimte en biedt een gratis training aan vrijwillige begeleiders daarvan.
Omdat er veel op gemeenten afkomt, hebben we een checklist opgesteld. Deze checklist biedt houvast om te zorgen voor een kindvriendelijke noodopvang. Voor meer advies zijn wij beschikbaar via noodopvang@unicef.nl.
Voor meer vragen en antwoorden, lees onze Q&A
Wanneer de minderjarige samen met volwassen begeleiders in een gastgezin verblijft, zal Nidos dit melden bij de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK). De RvdK zal in dit geval een justitiële screening van het gastgezin uitvoeren.
Om ervoor te zorgen dat de kinderen uit Oekraïne op een veilige plek terechtkomen, is het van belang dat gasthuishouden/gezinnen gescreend worden en voldoen aan de kwaliteitseisen die hiervoor in Nederland zijn gesteld. Lees hier meer informatie over deze screening.
De screening van gastgezinnen voor kinderen die met een ouder zijn gevlucht loopt via het Rode Kruis, VluchtelingenWerk, het Leger des Heils, TakecareBnb en NLvoorElkaar (zie: “Opvang van volwassen en kinderen in gezinnen”)
Helaas hebben we vanuit andere crises en oorlogssituaties geleerd dat er ook mensen zijn die proberen om kinderen te adopteren, ook als een kind geen wees is. Voor kinderen die zonder familie de grens over komen, biedt tijdelijke pleegzorg of andere officiële zorg de juiste bescherming. Adoptie mag niet plaatsvinden tijdens of onmiddellijk na noodsituaties. Alles moet in het werk worden gesteld om kinderen waar mogelijk met hun familie te herenigen, als een dergelijke hereniging in het belang van het kind is.
Wanneer derden, zoals vrienden, familie of gastgezinnen, minderjarigen willen ophalen uit de opvang moet het volgende gedaan worden:
Ook kunnen de vluchtelingen gebruikmaken van initiatieven van particuliere Nederlanders die bereid zijn hen in huis te nemen. Om dat veilig en volgens humanitaire standaarden te doen, coördineren de hulporganisaties deze particuliere initiatieven (het Rode Kruis, VluchtelingenWerk Nederland en het Leger des Heils gaan samen met Takecarebnb en NLvoorelkaar duizenden gastgezinnen coördineren die hun huis openstellen voor de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Deze gezamenlijke coördinatie is mede op verzoek van het ministerie van Justitie en Veiligheid). Op het platform www.refugeehelp.com veel praktische informatie te vinden voor Oekraïense ontheemden die in Nederland verblijven. De informatie op het platform wordt geverifieerd door VluchtelingenWerk en ziet op onder andere huisvesting, juridische vraagstukken, activiteiten, onderwijs, werk en meer. Het platform verwijst hierbij door naar verschillende organisaties die zich inzetten voor ontheemden uit Oekraïne. Naast informatievoorziening voor Oekraïners kunnen ook particulieren via het platform hun hulpaanbod aanbieden.
