Welzijn kinderen op de vlucht onder druk door tijdelijkheid opvang

Tijdelijkheid van opvang 

Meer dan twee-derde van alle COA-locaties zijn op dit moment tijdelijk. UNICEF maakt zich grote zorgen over de meer dan 6.000 kinderen die in deze tijdelijke locaties verblijven. Deze kinderen moeten steeds verhuizen van locatie naar locatie, met als gevolg het wisselen van school, dokter, vrienden, sport enzovoort. Daarnaast zijn voorzieningen zoals toegang tot zorg, onderwijs, kookvoorzieningen en dagbesteding op tijdelijke locaties vaak in veel mindere mate, of helemaal niet aanwezig. Met als gevolg dat kinderen versomberen en weinig perspectief zien. 

Daarnaast verblijven er meer dan 30.000 Oekraïense kinderen in tijdelijke gemeentelijke opvanglocaties, waarbij tijdelijk geen tijdelijk blijkt te zijn.  

Toewerken naar stabiel opvanglandschap 

Opvang van kinderen op de vlucht hoort niet op plekken zoals sport- en evenementenhallen, tenten, schepen en leegstaande kantoorpanden. Deze tijdelijkheid van aanbod is nog onderdeel van de crisisstand waar we in zitten, noodopvang lijkt de norm te zijn geworden. Veel locaties worden langer ingezet dan ingeschat, waardoor tijdelijke opvanglocaties een steeds permanenter karakter krijgen, terwijl ze hier niet geschikt voor zijn. Dit aantal is in twee jaar opgelopen tot meer dan 65%. Het is daarom meer dan ooit nodig toe te werken naar een duurzaam opvanglandschap en uit de crisistand te stappen. 

Hoofdlijnenakkoord 

De aangekondigde maatregelen in het hoofdlijnenakkoord lijken de situatie voor kinderen die bescherming zoeken in Nederland echter te verslechteren, in plaats van te verbeteren. Zo is de ambitie van de nieuwe coalitie om de opvang te versoberen.  Het huidige opvanglandschap is al tijdelijke van aard, wat maakt dat veel locaties al erg sober zijn. Verdere versobering van opvanglocaties kan leiden tot nóg meer negatieve gevolgen voor de fysieke en mentale gezondheid van kinderen.  

Daarnaast wordt een asielbeslisstop voorgesteld waardoor de wachttijden voor procedures oplopen en het verblijf in een (nood)opvang verlengd wordt, ook doordat onder andere de voorrang voor statushouders op de woningmarkt wordt gewijzigd. Dit is heel zorgelijk: een opvanglocatie is geen geschikte plek voor kinderen om op te groeien en een verblijf in de opvang zou zo kort mogelijk moeten zijn. 

Kindvriendelijke opvang 

Kindvriendelijke opvang is de basis voor kinderen. De Spreidingswet biedt mogelijkheden om de opvang van kinderen op korte en lange termijn te verbeteren. Deze wet wordt door de nieuwe coalitie echter in twijfel getrokken. Dit is slecht nieuws voor kinderen: de wet voorkomt dat asielzoekerskinderen keer op keer moeten verhuizen en biedt mogelijkheden voor de realisatie van kleinschalige opvang, waar kinderen tot rust komen en zich kunnen ontwikkelen.  

Uit het onderzoek ‘Samenwerken aan kindvriendelijke opvang’ blijkt dat er in gemeenten mooie initiatieven ontstaan voor kinderen, waarbij de samenwerking tussen lokale partners centraal staat. Een stabiel opvanglandschap zorgt ervoor dat meer van dit soort lokale initiatieven ontstaan en dat ze behouden kunnen worden. 

Om de situatie in tijdelijke opvanglocaties te verbeteren, heeft UNICEF Nederland inmiddels meer dan 135 opvanglocaties voor asielzoekers en Oekraïense ontheemden geadviseerd in het kindvriendelijk maken van de opvang en zijn er 72 kindvriendelijke ruimtes geopend.