Zorgen over positie kinderen in hoofdlijnenakkoord

Samenhangende uitgangspunten voor jeugd ontbreken 

Het is goed om te zien dat er wordt geïnvesteerd in onder andere jeugdzorg en het tegengaan van armoede onder kinderen. Het valt echter op dat samenhang in de plannen voor kinderen ontbreekt. Een gebrek aan samenhang zien wij bijvoorbeeld in het uitbreiden van de verantwoordelijkheid van ouders voor de schade die kinderen aanrichten en het tegelijkertijd aanscherpen van het jeugdstrafrecht. Ook wordt in het hoofdlijnenakkoord helemaal niet ingegaan op de digitale leefomgeving van kinderen, terwijl dit samenhangt met veel onderwerpen in hun leven.  

We missen kort gezegd, een visie op de jeugd waarin de overheid aangeeft hoe zij haar verantwoordelijkheden ziet bij het opgroeien van de jeugd en hoe beleid en budgetten bijdragen aan een kansrijke ontwikkeling van kinderen.   

Asielopvang 

Specifiek op het thema asiel heeft UNICEF Nederland grote zorgen. Bijvoorbeeld over het plan om de Spreidingswet in te trekken. Die wet zorgt voor voldoende en eerlijk verdeelde opvanglocaties in Nederland. Kinderen verblijven nu soms jarenlang in noodopvanglocaties die schadelijk zijn voor hun ontwikkeling. De wet voorkomt dat asielzoekerskinderen keer op keer moeten verhuizen, met gevolgen voor toegang tot onderwijs en (mentale)zorg. Ook baart het voornemen om de toelatingsprocedure te verscherpen en gezinshereniging in te perken ons zorgen. Dit ondermijnt de positie van kinderen die naar Nederland vluchten. 

Armoede 

De noodzaak wordt erkend om het aantal kinderen dat in armoede opgroeit aan te pakken. Dat is in de basis goed, we stellen echter grote vraagtekens bij een normstelling van de huidige cijfers van 2024 als basis. Vandaag leven er te veel kinderen in armoede, waardoor dit streven allerminst ambitieus lijkt. Het lijkt er zelfs op dat het oude streven om armoede onder kinderen te halveren wordt losgelaten.  

Jeugdzorg 

De afgelopen jaren zijn er veel zorgen over de jeugdzorg. Het is daarom positief om in het hoofdlijnenakkoord en in de financiële bijlage een ambitie te zien om jeugdzorg structureel te verbeteren, de extra besparingen te verminderen, gesloten jeugdzorg versneld af te bouwen, uithuisplaatsingen te verminderen en de rechten van kinderen en ouders beter te beschermen.  

Digitale leefomgeving 

In het hoofdlijnenakkoord wordt niet ingegaan op het waarborgen van kinderrechten online. Terwijl de digitale wereld voor kinderen en jongeren toegankelijk, veilig en rechtvaardig moet zijn. De recente eerste stappen voor het waarborgen van kinderrechten in de digitale leefomgeving mogen niet tenietgedaan worden. 

Caribisch Nederland

Het hoofdlijnenakkoord geeft aan dat het Caribisch deel van het Koninkrijk als waardevol wordt beschouwd. Het valt echter op dat verdere inzet voor Caribische gemeenten van Nederland niet wordt genoemd. Terwijl er grote zorgen zijn over de situatie van kinderen in Caribisch Nederland, onder andere als het gaat om armoede en kinderbescherming.   

Klimaatverandering 

Het klimaat verandert en kinderen zijn het meest kwetsbaar voor de gevolgen hiervan. Het ontbreekt echter aan concrete plannen in het hoofdlijnenakkoord om de effecten voor kinderen te verminderen binnen het Koninkrijk. In de genoemde punten over onder andere stikstof, maximale snelheid en het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de landbouw en veeteelt, missen we aandacht voor de directe en lange termijn effecten op de leefomgeving en gezondheid van kinderen. 

Ontwikkelingssamenwerking 

De budgettaire bijlage bij het hoofdlijnenakkoord voorziet vanaf 2027 in een jaarlijkse mindering van 2,4 miljard op het budget van ontwikkelingssamenwerking. Dit is ruim 35% van het huidige budget en onbegrijpelijk gezien de veelheid aan crises in de wereld. Hulp is harder nodig dan ooit: om levens te redden in noodsituaties als Gaza, Soedan en Oekraïne. Maar ook om bij te dragen aan duurzame ontwikkeling. Ontwikkelingssamenwerking draagt bij aan wereldwijde vooruitgang en mondiale stabiliteit en redt levens. De plannen rondom ontwikkelingssamenwerking zullen grote nadelige gevolgen hebben voor de huidige en toekomstige generatie kinderen wereldwijd en laten geen ambitie, verantwoordelijkheid en medemenselijkheid zien. 

Participatie 

Voor vertrouwen en versterken van de democratie is het ook essentieel dat kinderen en jongeren input kunnen geven. Dat zien we nu niet goed terugkomen in het hoofdlijnenakkoord. 

Tot slot 

De ambitie om de voorafgaande toetsing van beleid en wetgeving te versterken juichen we toe. Toetsing aan het VN-Kinderrechtenverdrag moet hier structureel onderdeel van zijn om te waarborgen dat de belangen van kinderen worden meegenomen. 

UNICEF Nederland volgt de komende periode de ontwikkelingen naar een regeerakkoord en zal via de formateur de onderhandelende partijen wijzen hoe de positie en de stem van kinderen beter kan worden meegenomen.